Бұл мәселені енді қоғамдық мониторинг бақылайтын болады. Оның құрамына жергілікті экологтар, ғалымдар мен экобелсенділер кірді. «Гидрология, ихтиология саласындағы ғалымдар жобамен ашық түрде танысып жатыр. Қоғам өкілдеріне де көрсеттік. Айта кететіні, тереңдету жұмыстары жаңа бағыттарда емес, қолданыстағы кеме жолдарында, 29 шаршы километр аумақта ғана жүрмек. Бұл теңіздің солтүстік-шығыс аймағының 0,03%-ы ғана. Сол себептен, балықтар миграциясына, құстар ареалына қатты әсері болмайды. Ал аз көлемдегі залалды компанияға өтету әдістемелері қарастырылған. Теңіз суының лайлануын азайту үшін жаңа технологиялар қолданады. Біз жобаны тұрақты бақылауда ұстаймыз» дейді еліміздің Экологиялық реттеу және бақылау комитетінің төрағасы Зұлфұхар Жолдасов.
Ал, NCOC компаниясының бас директор орынбасары Ермек Марабаевтың сөзінше, тереңдету жұмыстары теңіз бойынша 5 аралда жүргізіледі.
– Теңіз деңгейінің төмендеп кетуі аралдар арасындағы кемелердің қозғалысына, тасымал, апаттық құтқару жұмыстарына кері әсерін тигізіп отыр. Сондықтан, теңіздегі тек кеме жолдарын ғана тереңдетпекпіз. Ешқандай канал салу жоспары жоқ. Ал тереңдету – Каспий теңізіндегі күнделікті жұмыс. Кеме жолдары әр уақытта тереңдетіліп отырған. Одан экологияға қауіп жоқ. Дегенмен, экологиялық әсерді бақылау үшін тұрақты түрде өндірістік мониторинг жүргіземіз. Жауапкершілікті түсініп отырмыз, - дейді ол.
Тереңдету жұмысы теңіздегі тіршілік иелеріне тек уақытша ғана әсер ететінін айтып ақталған биология ғылымдарының докторы Елена Крупа: «Каспий экожүйесі қалпына келу қабілетіне ие. Теңіз организмдерінің қоректік базасына келер болсақ, фитопланктондар теңіз табанын тереңдету әсерінен болған лайлану кетіп, тұнықталғаннан кейін бірден орнына келеді. Бір айдан соң зоофланктондар, одан соң макрозообентос қалыпқа келеді. Ал жобаны Каспий теңізі деңгейі динамикасымен байланыстыруға болмайды. Себебі канал салынайын деп жатқан жоқ. Теңіз деңгейіне Жайық пен Еділ өзендерінің ағыс көлемі мен климаттық факторлар әсер етеді», -дейді ғалым. Ал биология ғылымдарының докторы, ихтиолог Асқарбай Камеловтің айтуынша, балықтар миграциясына жобаның әсері жоқ. «Каспийдегі бекіре балықтары екі жағдайда, яғни уылдырық шашу және азық іздеу үшін көшіп-қонады. Уылдырық шашу кезінде теңіздің барлық акваториясы бойынша емес, тек жағалау аймағында миграция жасайды. Яғни, бұл кезеңде олар тереңдету жобасы жүзеге асатын аймақтың әсеріне ұшырамайды. Ал қорек іздегенде көбіне солтүстік аймақтағы таяз жерлерге барады. Сондықтан миграцияға аталған жобаның әсері болмайды» деген пікірде.
