Аймақта бірнеше кәсіпорын жасанды интеллектті пайдаланады. Мұндай «ми» – бұл тек операциялық процестерді ғана емес, болашаққа көзқарасты да өзгерте алатын қуатты құрал, дейді ТШО-ның цифрлық чемпионы Марат Қуатов. Ол:
ТШО-ның цифрландыру тарихы мұнай-газ индустриясында әлемдік тренд пайда болғанға дейін басталған. Иә, ТШО-ның масштабы заманауи технологияларды енгізуге мүмкіндік береді.
2020 жылға дейін басты назар цифрлық негіздерді дамытуға аударылды. Месторождениені, ұңғымаларды, мұнай жинау жүйесін, зауыттарды, экспорттық нысандарды цифрландыру жүргізілді, кешенді IT жүйелері енгізілді. Бұлттық жүйелерді игеру және кең ауқымды ақпараттық базаны құру, платформалар жасау да жүргізілді. 2020 жылға дейін ТШО-да цифрландыру үшін берік фундамент қалыптасып, әр түрлі департаменттерде заманауи технологияларды енгізудің жеке мысалдары болды. Коронавирус пандемиясы кезінде дағдарысты жағдайларды басқару және апаттық жағдайларды басқару топтары қызметкерлердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету және жұмысты үйлестіру үшін цифрлық платформаларды белсенді пайдаланды.
Сол жылы өндіріс процесін басқару жүйелері, интеллектуалды көлік қауіпсіздігі технологиялары, дрондар және қосымша шындық көзілдіріктерін пилоттық бағдарламалар енгізілді.
Өткен жылы Теңіз кен орнында «Кешенді технологиялық желі зауытының цифрлық егізі» бағдарламасы сәтті аяқталды. Зауыттың виртуалды егізі ТШО сарапшыларына түрлі сценарийлер құруға, процестерді тестілеуге және оңтайландыруға мүмкіндік береді. Виртуалды егіз ресурстарды тиімді пайдалануға, шығындарды азайтуға және қоршаған ортаға әсерді төмендетуге көмектеседі. Бұл тек жеке мысал емес, болашаққа жасалған қадам болып саналады.
Цифрландыру Теңіз кен орнындағы су ресурстарына да әсер етті. Су ресурстарын басқару жүйесін енгізу арқылы Теңіз объектілерін басқару секторында тиімділік артты. Бұл жүйе қашықтан деректер жинауға мүмкіндік береді, қолмен есеп алудың қажеті жоқ және эксплуатация қауіпсіздігін арттырады.
Өндірістік жұмыстарға рұқсат беру электрондық жүйесіне көшу – тағы бір жаңалық. Бұл құжат айналымын айтарлықтай қысқартты. Мысалы, өткен жылы бір технологиялық зертханаға капиталды жөндеу барысында 33 мыңнан астам электрондық наряд-допуск рәсімделді. Нәтижесінде жұмыстар қауіпсіз және уақытында аяқталды. Электрондық құжаттарға қол қою мүмкіндігі процесті жеделдетті. Бұл технологиялық жаңалық өндіріс ортасын модернизациялап қана қоймай, тиімділік пен жылдамдықты арттырды.
Теңіз кен орнында үлкен көлемдегі деректерді өңдеу заңдылықтарды анықтауға және процестерді оңтайландыруға көмектеседі, өйткені машиналық оқыту алгоритмдері саланың өзгерістеріне болжам жасау және бейімделуге пайдаланылады. Өндірістің қауіпсіздігі – басты приоритет, осы мақсатта жасанды интеллект қолданылады. Компанияда 20-дан астам жасанды интеллект жүйесі бар, бірақ қазіргі уақытта инженерлердің сұранысына жауап беретін жаңа жүйелер әзірленуде. Мұның үшін 300-ден астам техникалық құжат сақталған қойма қолданылады, ChatGPT сияқты.
21-ші Солтүстік Каспий аймақтық «Атырау мұнай және газ» көрмесінде ТШО-ның бас директордың орынбасары Көңілқош Сүйесінов ТШО 30 жылдан астам уақыт бойы жаңа өндірістік нысандар мен өндірістік технологияларға инвестиция салғанын атап өтті. Нәтижесінде өндіріс жылына 1 млн тоннадан 29 млн тоннаға өсті. Өткен жылы ТШО Қазақстанға тікелей қаржылық төлемдер ретінде 14 миллиард АҚШ долларын аударды. Соңғы онжылдықта ұйымның өндірістік қызметі Қазақстанның ЖІӨ-нің жыл сайын шамамен 11%-ын қамтамасыз етті және мемлекеттік кірістердің 30%-ын қалыптастырды. Сүесіновтің айтуынша, ТШО үшін отандық құрамды дамыту жүйелі және ұзақ мерзімді іс, ол жергілікті экономиканы дамытуға, өндірістік қажеттіліктерді қанағаттандыруға, жергілікті кадрларды дамытуға және белгілі тауарларды Қазақстан аумағында локализациялауға көмектеседі.
Цифрлық мәдениет ТШО-да барлық персоналды компьютерлік дағдылар мен қауіпсіздік (өндіріс, қызметкерлер, қоршаған орта) білімдерімен оқыту арқылы басталды.
«Ембімұнайгаз» АҚ да заманауи технологияларды енгізуде табысқа жетті. Өндірісті автоматтандыру және ақпараттық технологиялар департаментінің директоры Болат Нсанбаев ұңғыны жер асты жөндеу актілерін цифрландыру модулі туралы айтып берді:
Сондай-ақ, мобильді қосымша арқылы бригадалар жұмыс барысында аудиожазбаларды жазып, кейін орталық серверге автоматты түрде жіберіп, өңдей алады.
Орталық офисте енгізілген жүйе келіп түсетін аудиофайлдарды автоматты түрде өңдейді. Сөйлеу танылғаннан кейін мәтінге айналып, жер асты жөндеу бойынша ақпараттық актілер құрылады. Бұрын бұл есептер инженерлік қызметтер арқылы телефонмен жинақталып, Excel-де қолмен толтырылып, орталық инженерлік бөлімге жіберілетін.
Құжаттарды автоматтандырылған түрде толтыру әкімшілік жұмысты азайтып, бригадалардың жұмыс тиімділігін арттырды.
Сонымен қатар, қауіпсіздік және қоршаған орта талаптарын бақылау жүйесі жұмыс істейді. Жер асты жөндеу көтергіштерінде бейнебақылау жүйесі енгізілді. Машиналық оқыту технологиялары негізінде жасалған бұл жүйе жұмысшылардың жеке қорғаныс құралдарын қолдануын таниды, бұзушылықтарға жедел әрекет етуге және қауіптердің алдын алуға мүмкіндік береді.
Енгізілген оқытылатын жүйе әртүрлі оқиғаларды анықтауды үйренеді, яғни жұмыс жағдайлары өзгергенде жаңа қауіп түрлерін тануға бейімделеді. Ембі мұнайшылары жүйенің қызметін кеңейтіп, қосымша мониторинг пен аналитика мүмкіндіктерін қосып, өндірістік персоналдың қауіпсіздігі мен тиімділігін арттыруға ұмтылып отыр.
Әділет ҚАНАТҰЛЫ
