Еліміздегі Транспланттауды және жоғары технологиялық медициналық қызметті үйлестіру жөніндегі республикалық орталықта 40-тан астам донорлық стационар, 7 транспланттау орталығы, 5 зертхана және медициналық авиация бар. 2013 жылдан бері Қазақстанда мәйіттік донорлық қолданыла бастады. Мәселен, 18 жастан асқан, аурулардың түрлі асқынуына байланысты ми өлімі анықталған азаматтар донор бола алады. Ал, ағза алуына мәжбүрленген, ес-қабілеті дұрыс болмаған, психикалық аурулары бар, қатерлі ісікке және инфекциялық ауруларға шалдыққан азаматтар донор бола алмайды. Бұл туралы ҚР ДСМ Транспланттауды және жоғары технологиялық медициналық қызметті үйлестіру жөніндегі республикалық орталығы директорының міндетін атқарушы Назгүл Жангелдина ОКҚ алаңында өткен дөңгелек үстел барысында хабарлады.
Оның айтуынша, қазір күту парақшасында 4384 адам тұр. Олардың 121-і – бала. 2020 жылдан бері 1209 трансплантация жүргізілді. Өкінішке қарай, олардың 80%-ы туыстық донор болса, небәрі 15%-ы – мәйіттік донорлар.
Айта кетерлігі, eGov порталы арқылы әр қазақстандық донор болуға қатысты өз еркін білдіре алады. 2023 жылы 33 азамат осы мүмкіндікті пайдаланса, қазір 134 мың адам тіркелген. Олардың 10 мыңы донор болуға келісіп, 122 мыңы бас тартты. Елде мәйіттік донорлықты дамыту үшін түрлі форум, конференциялар өткізіліп, трансплант координаторы жұмыс істейді. Донор болған азаматтардың құрметіне «Асыл қадам» аллеясы ашылды.
Қазақстанда трансплантолог дәрігерлердің саны жеткілікті. Олардың барлығы шетелдік медициналық орталықтарда білімін шыңдап келген. Отандық транспланттау орталықтары да қажетті құрал-жабдықтармен толық қамтамасыз етілген. ҚР ДСМ Ұлттық ғылыми онкология орталығының трансплантолог-хирургы Мэлс Асықбаевтың ОКҚ алаңында өткен дөңгелек үстелде мәлімдегендей, қазір тек донор тапшылығы мәселесі ғана бар.
Қазақстанда ықтимал донор анықталып, туыстарының келісімін алған сәттен бастап транспланттаудың өзіне дейінгі барлық донорлық процесті үйлестірумен ҚР ДСМ Транспланттауды және жоғары технологиялық медициналық қызметтерді үйлестіру жөніндегі республикалық орталық айналысады. Орталық аллокацияны, яғни транспланттау орталықтары мен трансплантацияны қажет ететін науқастар арасында донорлық органдарды бөлуді қамтамасыз етеді. Бұл процесс туралы Донорлық органдарды үйлестіру және бөлу департаментінің басшысы Қайрат Иманбаев ОКҚ алаңында айтып берді.
Спикер атап өткендей, қазір күту парағында 4384 реципиент бар. Донор табылғаннан кейін барлық сынақ пен медициналық көрсеткіштер донорлар мен реципиенттердің ақпараттық жүйесіне енгізіледі.
Қайрат Иманбаев Қазақстандағы барлық трансплантация тиісті деңгейде орындалатынын атап өтті. Сондықтан шетелге барудың немесе шетелдік мамандарды шақырудың қажеті жоқ. Сондай-ақ спикердің айтуынша, бүгінгі таңда басты мәселе – қоғамның жеткіліксіз хабардарлығы. Тірі кезінде қайтыс болғаннан кейін донор болуға келісім білдіретін азаматтар өте аз.
Исламда өлімнен кейінгі донорлыққа тыйым салынбайды. Шариғат тірі адамның өмірін сақтау үшін қайтыс болған адамның ағзаларын алуға мүмкіндік береді. Бұл туралы ОКҚ алаңында өткен дөңгелек үстел барысында Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының шариғат және пәтуа бөлімінің маманы Елбек Тасболатұлы мәлімдеді.
Астана қаласы Успен кафедралды соборының кілтшісі, иеромонах Дмитрий Байдек атап өткендей, православие шіркеуі нанымының негізі – інжіл. Онда «өмірін достары үшін бергеннен артық махаббат жоқ» делінген. Діни қызметкердің айтуынша, егер адам біреудің өмірін сақтай алса, ол осы әрекетке баруы керек.
Бибігүл Жүкенова 2016 жылдан бастап күту парағында тұрды. 2019 жылы донор табылып, оған өкпе ауыстыру операциясы жасалды. Ол ОКҚ алаңында өткен баспасөз мәслихатында басынан өткерген оқиғасымен бөлісті.
Оның айтуынша, елімізде ағзаларды трансплантаттау үшін қажет нәрсенің бәрі бар: дәрігерлер, жабдықтар.
