Азат Перуашевтың айтуынша, Үкімет есебінде айтылған бюджет кірістерінің артығымен орындалуына қол жеткізуде екі алаңдатарлық жайт бар.
"Салық түсімдерінің бірден 42%-ға және қарыздардың 13%-ға артуы.Салық түсімінің 42%-ға артуы деген не? Бізде жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың саны соншалықты көбейіп пе еді? Жоқ. Әлде бұрынғы кәсіпорындардың пайдасы соншалықты өсті ме? Біз де сенбейміз. Негізгі себеп – мұнай бағасының өсуі, нәтижесінде бюджет кірісіндегі өндіруші салалардың үлесі 46%-ға дейін артты. Бірақ, сонымен бірге, өңдеу өнеркәсібінің үлесі 11%-ға дейін төмендеді. Салық түсімдерінің өсуінің басқа себептері ретінде салық мөлшерлемелерінің артуы, ҚҚС қайтарылуының азаюы және салықтық әкімшілендірудің жақсаруы аталып өтті. Өкінішке орай, кәсіпкерлер бұл терминдердің астарында не жасырылғанын жақсы біледі.
Мәселен, 2022 жылы мемлекеттік кірістер органдары 20 мың салықтық тексеру жүргізді, бұл алдыңғыға қарағанда 24 пайызға артық. 677 млрд теңгеге қосымша салық есептелді, бұл алдыңғы жыл көрсеткішінен 2,5 есеге артық. Бұл біртүрлі «азайту».
Мұнай-газ секторының қайтарымы да күмәнді. Мәселен, ірі кен орындары бойынша шетелдік инвесторлар ӨБК режимінде жұмыс істейді, ал біздің Үкімет Қазақстан осы Келісімдерге сәйкес мұнай сатудан қандай үлес алатыны туралы ақпаратты жария етуден бас тартуда. Бұл ӨБК әділ болса, инвесторлар мемлекетке жасаған жақсылықтарын көрсету үшін оларды жариялауға мұқтаж болар еді. Бұл шарттар Қазақстан үшін анық қолайсыз болған жағдайда ғана олар ақпаратты ашуға қарсы болады. Бірақ неге екені белгісіз, бұл жерде Үкімет емес, «PSA» ЖШС ұлттық мүдде үшін жалғыз күресіп жатыр.
Қарыздардың ұлғаюына байланысты «табыстың өсуіне» келетін болсақ, бұл шын мәнінде табыс емес, қарыз екенін түсіну керек. Мемлекеттік қарыздың өсу қарқыны ЖІӨ өсімінен әлдеқайда жоғары. Осылайша, бір жылда мемлекеттік қарыз 18 пайызға өсті. Соңғы 10 жылда сыртқы қарыз жеті есе өсті (2012 ж. – 3,6 трлн. теңге, 2022 ж. – 25,3 трлн. теңге). Қарызға қызмет көрсету шығындарының ұлғаюына байланысты түсетін жүктеме 9 есеге өсті (2013 жылғы 177,3 млрд. теңгеден 2022 жылы 1,6 трлн. теңгеге дейін).
